Een burgemeester over burgerlobbyisten – Interview met Otwin van Dijk
‘Er is geen school om voor burgemeester te leren. Je beoefent het vak zoals je zelf wil. Ik kan in ieder geval veel van mijn passie en karakter kwijt in dit werk’, zegt Otwin van Dijk, sinds juli 2016 burgemeester van de gemeente Oude IJsselstreek in de Achterhoek. Hij was eerder al PvdA gemeenteraadslid in Duiven, daarna wethouder in Doetinchem en werd in 2012 gekozen in de Tweede Kamer. Van Dijk was volgens Trouw de beste nieuwkomer in het parlement toentertijd, maar toch verkoos hij het burgemeesterschap boven de Tweede Kamer. Het burgemeesterschap lijkt hem op het lijf geschreven.
Het werk van een burgemeester is ‘ongrijpbaar divers’ vervolgt Van Dijk. ‘Het ene moment ga ik op bezoek bij een 100-jarige, het volgende moment knuffel ik met konijnen of onderhandel ik met advocaten over grond. Ik zit raadsvergaderingen voor en lobby bij verschillende ministeries in Den Haag. Mijn bezigheden kunnen heel klein zijn, maar ook groot en ingewikkeld. Ik zie in mijn werk veel mooie en liefdevolle zaken, maar ook rauwe dingen. Ik sta dicht bij de mensen. Burgers vertrouwen je veel zaken toe omdat je de burgemeester bent.’
Corona heeft het werk wel veranderd. ‘Normaal kan ik er lekker op pad gaan en zoek ik mensen en groepen in de gemeente op. Dat kan nu natuurlijk niet, als burgemeester moet ik het goede voorbeeld geven. Ik zoek daarom naar andere manieren om met de mensen in contact te komen. Zo organiseren we nu digitale live chatsessies met inwoners. Dit is wel heel anders dan gesprekken onder normale omstandigheden omdat je kleinere groepen spreekt of de gesprekken via videobellen of chat verlopen. Ik ben wel onder de indruk van de flexibiliteit en creativiteit van mensen in deze tijd.’
‘Ik maak me ook zorgen. We moeten opletten dat gezinnen niet te veel op elkaars lip zitten en dat kinderen geen achterstand oplopen. Ik zit zelf in rolstoel en zie dat mensen met een beperking een stap terug hebben gezet door corona. Zij zijn bang voor het virus en gaan soms vrijwillig in quarantaine. Wat zijn de consequenties op de langere termijn? Ik probeer de belangen van mensen met beperkingen en die van kinderen te agenderen. Dit gaat over lobby. Kwetsbare mensen mogen niet van de onderhandelingstafel vallen.’
Burgers vinden bij de burgemeester een luisterend oor. Zij kunnen hem bereiken via sociale media, per mail, zijn telefoonnummer deelt hij regelmatig en soms komen zelfs bij hem thuis langs. ‘Laatst kwam er bijvoorbeeld iemand langs om te praten over een burenruzie over de schutting. En wist je dat burgemeesters tekeningen kunnen doorgeven aan Sinterklaas? Rond 5 december weten kinderen mijn huis goed te vinden.’
Otwin van Dijk verduidelijkt: ‘Ik vind laagdrempelige contact een randvoorwaarde om een goede burgemeester te zijn. Natuurlijk verschilt dit per burgemeester. Iedereen vervult deze rol op zijn eigen manier en deze manier past bij mij.’
‘Ik kom regelmatig in buurthuizen en een tijdje geleden hadden we een oude SRV bus gekocht, de proatbus, waarmee het gemeentehuis naar je toe kwam. Dit werkte goed en was leuk om te doen. In Oude IJsselstreek hebben we gelukkig zeer kundige en gemotiveerde medewerkers. Die werken ook veel buiten het gemeentehuis en samen met inwoners en ondernemers. Ik kan met een gerust hart veel aan hen overlaten. We werken vanuit dezelfde laagdrempelige visie. We komen ook bij mensen thuis voor vergunningaanvragen voor bijvoorbeeld carnaval of andere evenementen. Eerder kon dit alleen op het stadhuis op een vaste tijd. Nu werken we ook buiten de kantooruren.’
‘Iedereen die wil, heeft het recht om een bestuurder te kunnen spreken. Ik probeer ook mensen in dorpen te ontmoeten waar ik minder kom, evenals mensen met een verstandelijke beperking of allochtonen. Ik ga zelf actief naar deze mensen op zoek. Na een eerste gesprek weten ze me makkelijk te vinden.’
Burgerlobbyisten krijgt de burgemeester ook over de vloer. ‘De stad Terborg bestond 600 jaar en wilde dat vieren. Ze kwamen hun plannen bij het gemeentehuis presenteren met een koets en ouderwetse kledij. Ook zijn er soms kinderen die een speeltuin willen en daarvoor handtekeningen verzamelen. Ik neem die graag in ontvangst en vraag ze ook na te denken over waar en wat er dan moet komen en vraag hen met de buurt te overleggen. Natuurlijk komen die speeltoestellen er dan. Het is mooi dat zij op die manier al vroeg leren dat ze op een positieve manier voor hun belangen kunnen opkomen en invloed kunnen hebben. Je kan mopperen of juist initiatief nemen en iets te bereiken. Je mag kritiek hebben, maar kom ook met een oplossing. Dan is het voor de gemeente moeilijker om nee te zeggen. Dat is uiteindelijk in je eigen belang.’
Otwin van Dijk vindt enthousiasme en energie belangrijk bij burgerlobbyisten. Hij heeft nog twee belangrijke tips. ‘Allereerst, wees eerlijk. Als je veel geld nodig hebt, zeg dit dan gewoon. Wees ook open over mogelijke problemen die je verwacht. Ten tweede verdiep je in de bestuurder met wie je spreekt. Google hem of haar en lees interviews terug. Probeer daarna jouw verhaal te matchen met wat hij of zij belangrijk vindt. Zo vind ik inclusie belangrijk. Je mag verwachten dat wij ons verdiepen in jouw onderwerp, maar andersom is het belangrijk dat jij dit ook doet.’